Alcohol- en drugstests op het werk: binnenkort realiteit?

Alcohol- en drugstests op de werkvloer

Recent heeft staatssecretaris Tamara van Ark aangekondigd wetgeving te willen invoeren die het mogelijk maakt om werknemers in bepaalde sectoren te testen op alcohol en drugs. Wat betekent dit voor uw onderneming?

Autoriteit Persoonsgegevens: ‘testen mag niet’

In 2016 heeft de Autoriteit Persoonsgegevens zich in een rapport op het standpunt gesteld dat alcohol- en drugstests bij werknemers nooit zijn toegestaan, tenzij daar een wettelijke grondslag voor is. Aanleiding was een onderzoek bij een onderneming die haar werknemers in verband met de veiligheid testte op alcohol- en drugsgebruik. Ondanks beroepen op o.a. arbowetgeving, goed werkgeverschap en de verplichting om voor een veilige werkplek te zorgen, oordeelde de Autoriteit Persoonsgegevens dat deze tests niet waren toegestaan zonder specifieke wetgeving. Later heeft de toezichthouder dit standpunt nog eens herhaald, en aangegeven dat het aan de wetgever was om een wettelijke grondslag voor dergelijke tests te creëren.

Discussie

De uitspraken van de Autoriteit Persoonsgegevens zorgden voor veel discussie bij werkgevers (zie ook onze eerdere update hierover). Zeker in ondernemingen met hoge eisen op het gebied van veiligheid van werknemers, zoals in de chemische industrie of in het wegvervoer, willen werkgevers hun personeel kunnen testen. Één fout gemaakt door een werknemer onder invloed kan immers grote gevolgen hebben: niet alleen voor hemzelf, maar ook voor bijvoorbeeld collega’s, omwonenden, andere weggebruikers en/of het milieu. Bovendien is het uiteindelijk de rechter die oordeelt over de toelaatbaarheid van een alcohol- en drugstest, en niet de Autoriteit Persoonsgegevens. Zo is er bijvoorbeeld een uitspraak uit 2016 waarin de kantonrechter oordeelde dat een BRZO-bedrijf drugstests mocht uitvoeren bij een werknemer gezien de strenge veiligheidseisen, én het feit dat er geen minder vergaand middel voorhanden was om vast te stellen of een werknemer al dan niet onder invloed was van drugs.

Kamerbrief Van Ark

Staatssecretaris Van Ark kondigt nu in een Kamerbrief aan dat zij alcohol- en drugstests wettelijk gezien mogelijk wil maken voor ondernemingen in risicovolle sectoren. In eerste instantie zal wetgeving worden gecreëerd voor BRZO-bedrijven, waar de veiligheidsbelangen uiteraard zeer groot zijn en ongevallen een grote maatschappelijke impact hebben. Verder zal worden onderzocht of ook voor andere sectoren, waarin grote veiligheidsrisico’s bestaan, vergelijkbare wetgeving kan worden ingevoerd. Te denken valt bijvoorbeeld aan het wegvervoer, havenbedrijven die onder de ISPS-code vallen, of de bouw.

Een volledig ADM-beleid

Alleen testen zorgt er uiteraard niet voor dat alle risico’s verdwijnen. Werkgevers doen er verstandig aan om ook andere maatregelen in te zetten om het gebruik of misbruik van alcohol en drugs tegen te gaan. Preventie en voorlichting zijn ook van groot belang voor elke werkgever die een ADM-beleid hanteert. De staatssecretaris gaat hierover in overleg met de sociale partners en roept werkgevers op om hun ADM-beleid aan te scherpen en meer uit te dragen.

Conclusie

Gezien de grote gevolgen die alcohol- en drugsgebruik op de werkvloer kunnen hebben, zal dit voor veel werkgevers een stap in de goede richting zijn. Uiteraard blijft de privacy van de werknemer wel van belang en zal dit altijd in het achterhoofd moeten worden gehouden bij het opstellen en uitvoeren van het ADM-beleid. Wij houden u op de hoogte van nieuwe ontwikkelingen op dit gebied. In de tussentijd vragen over alcohol en drugs op de werkvloer of de privacy van uw personeel? Of wilt u uw ADM-beleid nog eens tegen het licht houden? Neem dan contact op met één van de leden van ons team Arbeidsrecht. Wij adviseren graag!